สื่อญี่ปุ่นเขียนบทความ “ชุดนักเรียน” คือสิ่งที่ทำลาย “ความคิดสร้างสรรค์” ของคนไทย

ในบทความช่วงแรก พวกเขากล่าวถึงความพยายามในการเปลี่ยนแปลงของโรงเรียนกรุงเทพคริสเตียน ที่เคยมีนโยบายทดลองให้นักเรียนแต่งตัวชุดไปรเวทมาเรียนใน ทุกวันอังคาร แต่ทว่า นโยบายดังกล่าวได้กลายเป็นกระแสอย่างแพร่หลายใน จนต้องถูกยกเลิกไปในที่สุด เพราะมีหลายๆ ฝ่ายไม่เห็นด้วย

เช่นเดียวกันกับการเป็นสัญลักษณ์ของความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันของหมู่คณะ ไม่ใช่เพียงนักเรียนนักศึกษาเท่านั้นที่มีเครื่องแบบ แต่หลายๆ อาชีพในสังคมไทย อย่างตำรวจ ทหาร ครู นักดับเพลิง ไปจนถึงพนักงาน ก็ต้องสวมใส่สิ่งนี้เช่นเดียวกัน จึงไม่แปลกใจเลยว่า ทำไมประเทศไทยถึงมีกฎการสวมใส่เครื่องแบบนักเรียนขึ้นมา ซึ่งทำให้กลายเป็นอัตลักษณ์ และวัฒนธรรมหนึ่งในไทย ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2493

ผู้เขียนบทความนี้ Marwaan Macan-Markar ได้เล่าถึงประสบการณ์ที่ตนเองมาในประเทศไทยในปี 2544 ว่า ตอนที่ตัวเขาได้เข้าไปในมหาวิทยาลัยที่มีชื่อเสียงแห่งหนึ่ง เขาก็พบว่าตัวเองอยู่ท่ามกลางนักศึกษาที่สวมแต่เสื้อเชิ้ตสีขาว กับกางเกงและกระโปรงสีดำเหมือนกันหมด

อย่างไรก็ตาม เครื่องแบบของไทยมีอิทธิพลต่อการสวมใส่เครื่องแบบของประเทศเพื่อนบ้านอย่าง กัมพูชา และลาว แม้แต่ญี่ปุ่นก็มองว่าเครื่องแบบคือสิ่งที่สร้างความปรองดองทางสังคมเช่นเดียวกัน

ศศนันท์ บุญยะวนิช นักวิชาการไทยท่านหนึ่ง ก็เคยพูดถึงการกำหนดเครื่องแบบในมหาวิทยาลัยไทย ที่สะท้อนวัฒนธรรมการแบ่งชนชั้น ซึ่งส่งผลทำให้เกิดการปลูกฝังการอนุรักษ์ชาตินิยมของไทยเรา

ทั้งนี้ ทางรัฐบาลไทยกำลังพยายามสร้างบุคลากรที่มีความสามารถทางวิศวกรรมศาสตร์และคณิตศาสตร์ เพื่อยกระดับยุทธศาสตร์ ‘ไทยแลนด์ 4.0′ อีกทั้งยังยุทธศาสตร์นี้ต้องการเพิ่มมูลค่าให้แก่ฐานการผลิตของการลงทุนในเศรษฐกิจแบบดิจิตอลและเทคโนโลยีขั้นสูง

ทว่าผลการศึกษาของ World Bank กลับพบว่า มีถึง 1 ใน 3 ของนักศึกษาไทยที่ อ่านออก เขียนได้ แต่ไม่สามารถคิดวิเคราะห์ หรือจับใจความได้ ซึ่งตรงข้ามกับความต้องการของตลาด ต่างจากประเทศเวียดนาม ที่เป็นคู่แข่งทางเศรษฐกิจกับทางประเทศไทย มีการสวมใส่เครื่องแบบเหมือนกัน แต่นักศึกษาจากกรุงฮานอย มีผลการเรียนที่มีคุณภาพกว่านักศึกษาจากกรุงเทพฯ

ยกตัวอย่างจากการสอบวัดความรู้นานาชาติ PISA ของเวียดนาม ที่มีการจัดสอบทุกๆ 3 ปี สำหรับเยาวชนอายุ 15 ปี พบว่า พวกเขาทำคะแนนได้สูงกว่าเยาวชนไทย ในด้าน คณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์ ไปจนถึงด้านการอ่าน

ผู้เขียนบทความกล่าวทิ้งท้ายว่า สำหรับประเทศไทยที่มีผลการจัดอันดับการศึกษาแบบนี้ ควรให้ความสำคัญกับการยกระดับคุณภาพการศึกษา มากกว่าภาพลักษณ์ภายนอกของนักศึกษา มิเช่นนั้น ประเทศจะเกิดความล้มเหลวในยุคดิจิตอล อันเป็นยุคแห่งปัจเจกชน ให้อิสระทางความคิดสร้างสรรค์และการเติบโต