บ.บุหรี่ เหลี่ยมจัด ดิ้นหนี กม.จ้าง นศ.สูบโชว์ อ้างเพื่อวิจัย

โดย ผู้จัดการออนไลน์ 10 พฤษภาคม 2549 10:31 น.

การรณรงค์ให้ประชาชนเลิกสูบบุหรี่ เป็นเรื่องที่หลายหน่วยงานทั้งภาครัฐและเอกชนหาทางและร่วมรณรงค์กันอย่างมาก รวมถึงการออกมาตรการควบคุมต่างๆ อาทิ การจำกัดพื้นที่ในการสูบบุหรี่ งดขายบุหรี่ให้กับเยาวชน งดวางบุหรี่โชว์ให้ประชาชนเห็นโดยง่าย ฯลฯ

แต่การออกมาหาทางรณรงค์ให้ประชาชนเลิกบุหรี่ด้วยมาตรการรัดกุมมากขึ้นๆ ดูเหมือนจะเป็นแรงกระตุ้นให้เจ้าของธุรกิจบุหรี่หาช่องทางการตลาดเพื่อให้ประชาชนยังคงบริโภคบุหรี่มากขึ้น

จากการเปิดเผยข้อมูลจากนักศึกษาถึงรูปแบบแผนการตลาดเชิงรุกของเหล่าบริษัทผลิตมะเร็งปอดประเภทบุหรี่นั้น ทำให้เราได้ทราบว่า นักศึกษา หลายต่อหลายคนต้องตกเป็นเหยื่อของบริษัทบุหรี่เพราะรูปแบบกิจกรรมต่างๆ ที่บริษัทบุหรี่จัดขึ้น

ช่องทางการตลาดของบริษัทบุหรี่ที่ว่า เกิดขึ้นในรูปแบบของการจัดกิจกรรมทางการตลาดที่หลากหลายแนวทาง หวังรุกเข้าถึงกลุ่มเป้าหมายอย่าง วัยรุ่น โดยมีทั้งแจกบุหรี่ฟรี ชักชวนไปงานเปิดตัวบุหรี่ยี่ห้อใหม่ในผับ เพื่อดึงดูดให้นักศึกษาที่ไม่เคยสูบได้ทดลองสูบบุหรี่อย่างเต็มที่ รวมทั้งมีการว่าจ้างนักศึกษาให้ทดลองสูบบุหรี่เพื่อทำวิจัยตลาด

นักศึกษาชายจากมหาวิทยาลัยเอกชนชื่อดังรายหนึ่ง เปิดเผยถึงกิจกรรมทางการตลาดของบริษัทบุหรี่ว่า เมื่อช่วงต้นปี เจ้าตัวได้รับการชักชวนจากพนักงานฝ่ายขายของบริษัทบุหรี่แห่งหนึ่งให้เข้าร่วมกิจกรรมเปิดตัวบุหรี่ยี่ห้อหนึ่งที่สนามยิงปืนย่านบางนา โดยทางบริษัทฯ ให้ชวนเพื่อนที่สูบบุหรี่เข้าร่วมกิจกรรมให้มากที่สุด

อีกทั้งภายในงาน นอกจากจะสนุกสนานกับการเล่นปืนอัดแก๊สแล้ว ตามแต่ละโต๊ะที่จัดให้นั่งยังมีบุหรี่กองไว้เป็นจำนวนมากเพื่อให้นักศึกษาได้สูบฟรีแบบไม่อั้น แถมยังแจกให้กลับบ้านอีกคนละ 36 ซอง ที่สำคัญหลังจากการเปิดตัวของสินค้าพร้อมผู้บริหารแล้ว ทางบริษัทยังนำบุหรี่มาแจกให้นักศึกษาในมหาวิทยาลัยอีกครั้ง พร้อมกำชับให้นักศึกษาเดินถือซองบุหรี่และสูบบุหรี่ตามจุดต่างๆ ทั่วมหาวิทยาลัยอีกด้วย

เขาให้เดินสูบบุหรี่และให้โชว์ซองยี่ห้อ โดยจะมีทางผู้บริหาร และตัวแทนจำหน่ายของบริษัทบุหรี่มาเดินสำรวจในมหาวิทยาลัย รวมทั้งมีการสอบถามถึงความพอใจในบุหรี่ยื่ห้อนี้ด้วย

ด้านนักศึกษาสาวอีกราย ซึ่งเธอทำงานหารรายได้พิเศษด้วยการเป็นหนึ่งในทีมประชาสัมพันธ์ผลิตภัณฑ์บุหรี่ยี่ห้อต่างๆ ที่ออกตระเวนตามแหล่งบันเทิงทั้งย่านอาร์ซีเอ และรัชดาซอย 4 เผยถึงโปรโมชั่นของบริษัทบุหรี่ ซึ่งวางแผนเจาะตลาดนักเที่ยววัยรุ่น ด้วยการ จองโต๊ะเลี้ยงเหล้า

หน้าที่ของเราก็เข้าไปตีสนิทพอคุ้นเคยก็แนะนำและเชิญชวนให้นักเที่ยวลองสูบบุหรี่ของบริษัทฯ และต้องเน้นให้เห็นถึงรสชาติที่แตกต่างจากบุหรี่ยื่ห้ออื่นๆ ด้วยซึ่งกลุ่มเป้าหมายที่ถูกกำหนดมา คือวัยรุ่นที่เข้ามาเที่ยว โดยบริษัทบุหรี่จะจองโต๊ะและออกค่าเหล้าให้ฟรี

ส่วนอีกหนึ่งกลยุทธ์ทางการตลาดของบริษัทบุหรี่ที่ใช้หลบหลีกกฎหมาย ก็คือกลวิธีในการสำรวจตลาดความต้องการ โดยใช้วิธีว่าจ้างให้นักศึกษาเป็นหนูทดลองสูบบุหรี่ งานนี้บริษัทบุหรี่ให้ผลตอบแทน 1 พันบาท ต่อการต้องสูบบุหรี่ 3 ตัวติดต่อกัน เป็นระยะเวลา 3 วัน ในสถานที่ที่บริษัทฯ กำหนด

ก่อนหน้านี้ ก็เคยเข้าร่วมวิจัยบุหรี่โดยไม่ได้ระบุยี่ห้อมาแล้วหลายครั้ง แต่ไม่ต้องสูบบุหรี่ เพียงแต่สัมภาษณ์ความคิดเห็นเท่านั้น และได้ค่าตอบแทน 800 บาท การเข้าร่วมการวิจัยก็จะมีบริษัทติดต่อมาโดยตรงเพื่อนัดเวลาและสถานที่การทดลองสูบ เราจะไม่เห็นยี่ห้อบุหรี่ที่สูบ และต้องกรอกข้อมูลแสดงความคิดเห็นที่มีต่อบุหรี่ที่สูบด้วย

ด้านอาจารย์ มานา คุณธาราภรณ์ อาจารย์คณะนิเทศศาสตร์ สาขาวิชาโฆษณา มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย ระบุว่าการแจกตัวอย่างสินค้าเป็นวิธีทางการตลาดรูปแบบหนึ่งในการขยายกลุ่มผู้บริโภค แต่ในเรื่องจรรยาบรรณถือว่าเป็นสิ่งไม่ควรทำ นักโฆษณาที่ดีควรคำนึงถึงผลกระทบในด้านสุขภาพบริโภคเมื่อได้รับสื่อโฆษณาด้วย

การโฆษณาที่ดีควรยึดหลักส่วนรวม หากการโฆษณาใดๆ ก่อให้เกิดผลเสียต่อสังคมสมควรละเว้น และคิดว่าการห้ามตั้งโชว์บุหรี่ตามร้านค้า ทำให้บริษัทบุหรี่ต้องดิ้นรนให้นักโฆษณาหาหนทางใหม่ๆ ในการทำให้สินค้าเป็นที่รู้จัก แล้วจรรยาบรรณโดยรวมของนักโฆษณาถดถอย

ขณะเดียวกัน อาจารย์ ธัฐพล จิตประไพ นักวิจัยประจำศูนย์ศึกษาและวิจัยตราสินค้า ม.หอการค้าไทย กล่าวในทำนองเดียวกันว่า การวิจัยบุหรี่นี้ในแง่จรรยาบรรณถือว่าเป็นการขาดความรับผิดชอบต่อสังคม และในทางปฏิบัติสามารถเลือกได้ว่าจะรับงานวิจัยหรือไม่