สิ้นครูเปลื้อง ปั้นอี๊ดโปงลาง หลายโรครุมเร้า

เมื่อเวลา 06.20 น. วันที่ 2 ธ.ค. เจ้าหน้าที่ รพ.กาฬสินธุ์ แจ้งว่านายเปลื้อง ฉายรัศมี อายุ 75 ปี ศิลปินแห่งชาติสาขาศิลปะการแสดง (ดนตรีพื้นบ้าน) ได้เสียชีวิตอย่างสงบที่ รพ.กาฬสินธุ์ หลังจากเข้ารับการรักษาเมื่อวันที่ 17 พ.ย.ที่ผ่านมา ด้วยอาการเยื่อบุช่องท้องอักเสบ ต่อมาตรวจพบโรคตับ และมีอาการปอดติดเชื้อ แพทย์พยายามรักษาเยียวยาอย่างเต็มที่ แต่อาการไม่ดีขึ้นและเสียชีวิตในที่สุด
 

นางยุพิน ฉายรัศมี อายุ 49 ปี ภรรยานายเปลื้อง หรือ “ครูเปลื้อง” กล่าวว่า

อยู่กินมีบุตรด้วยกัน 3 คน พิการช่วยตัวเองไม่ได้ 1 คน สามีเป็นเสาหลักหาเลี้ยงครอบครัว และเป็นแบบอย่างที่ดีให้ลูกๆ ทำให้ครอบครัวอบอุ่น อยู่กันอย่างมีความสุขมาตลอด ตอนนี้ยังคิดอะไรไม่ออก รู้แต่ว่าเมื่อสิ้นสามีไปต่อไปคงลำบากแน่
 
ขณะที่ น.ส.สุวรรณี ฉายรัศมี ลูกสาวครูเปลื้อง กล่าวว่า

พ่ออบรมสั่งสอนให้เป็นคนดี ให้อยู่กินอย่างสมถะ สิ่งที่ประทับใจก็คือ พ่อเป็นคนของประชาชน สร้างคุณประโยชน์กับวงการดนตรีพื้นบ้าน เป็นผู้บุกเบิกดนตรีโปงลาง จนเป็นเอกลักษณ์ ของ จ.กาฬสินธุ์ เสียใจมากที่ต้องเสียพ่อไป
 

ด้านนายประชา จิตสุทธิผล ผวจ.กาฬสินธุ์ กล่าวว่า

เป็นความสูญเสียบุคลากรสำคัญด้านดนตรีพื้นบ้านของ  จ.กาฬสินธุ์ ซึ่งระหว่างที่ครูเปลื้องเข้ารับการรักษาที่ รพ.กาฬสินธุ์ ได้กำชับให้ดูแลเป็นพิเศษ และอยู่ระหว่างการอัญเชิญแจกันดอกไม้พระราชทานจากสมเด็จพระเทพ รัตนราชสุดาฯ เข้าเยี่ยมในวันที่ 3 ธ.ค.นี้ แต่ครูเปลื้องเสียชีวิตเสียก่อน ขณะที่นายปุณญเกษม สระแก้ว ผอ.วิทยาลัย นาฏศิลป์กาฬสินธุ์ กล่าวว่า ครูเปลื้องได้ทุ่มเทความรู้ ความสามารถ พัฒนาเครื่องดนตรีโปงลางจากไม้ท่อน นำมารวมวงเล่นกับดนตรีพื้นบ้านอื่น สั่งสอนลูกศิษย์จนดนตรีโปงลางเป็นที่รู้จัก และกลายเป็นสัญลักษณ์อย่างหนึ่งของ จ.กาฬสินธุ์
 

นายปรีชา กันธิยะ เลขาธิการคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ (กวช.) กล่าวว่า

นายเปลื้องถือเป็นต้นธารตำนานโปงลางกาฬสินธุ์ เป็นผู้สืบสาน สร้างสรรค์โปงลางมาตลอดชีวิต จนได้รับการยกย่องเชิดชูไว้ในฐานะศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (ดนตรีพื้นบ้าน) เป็นผู้ที่มีความรู้ทางด้านการแสดงพื้นบ้านของอีสาน ถ่ายทอดวิชาความรู้ให้แก่คนรุ่นหลังโดยไม่หวงวิชา มีลูกศิษย์ ลูกหามากมายและมีชื่อเสียงโด่งดัง เช่น วงโปงลางสะออน เป็นต้น ส่วนการให้ความช่วยเหลือ มีสวัสดิการช่วยเหลือศิลปินแห่งชาติที่เสียชีวิต จำนวน  135,000 บาท และกำลังดำเนินการขอพระราชทานเพลิงศพ โดยจะแจ้งวัน เวลาให้ทราบต่อไป
 

สำหรับประวัตินายเปลื้อง ฉายรัศมี ครูดนตรีผู้ให้ กำเนิด “โปงลาง” เกิดเมื่อวันที่ 25 ต.ค. 2475

ที่บ้านเลขที่ 7 บ้านนา ต.ม่วงนา อ.เมืองกาฬสินธุ์ เป็นบุตรของนายคง-นางนาง ฉายรัศมี จบการศึกษาชั้นประถมศึกษา ปีที่ 4 จากโรงเรียนบ้านนาวิทยาคม มีบุตรกับนางเฟื่อง สำราญรื่น 4 คน ต่อมาสมรสกับนางยุพิน ฉายรัศมี มีบุตรอีก 3 คน มีความสามารถเอกลักษณ์เฉพาะตัว คิดค้นประดิษฐ์และพัฒนาเครื่องดนตรีพื้นบ้าน “เกราะลอ” ที่ใช้ตีไล่นกกาตามไร่นา จาก 6 ลูกเป็น 9 ลูก 13 ลูก 16 ลูก และ 18 ลูกตามลำดับ เปลี่ยนชื่อจาก “เกราะลอ” เป็น “โปงลาง” เป็นผู้ประพันธ์เพลงใช้บรรเลงดนตรีโปงลางจนโด่งดัง เช่น ลายเดี่ยวกาเต้นก้อน ลายแมลงภู่ตอมดอก ลายสุดสะแนน ลายนกไซบินข้ามทุ่ง ลายลมพัดไผ่ เป็นต้น
 

นอกจากนี้ ยังเป็นผู้คิดค้นผสมผสานดนตรีโปงลางบรรเลงร่วมกับดนตรีพื้นบ้านอย่างอื่น

เช่น แคน โหวด พิณ กลอง ไหซอง เล่นประกอบเป็นวง ทำหมากกะโหล่งโดยการนำกระดิ่งแขวนคอวัว ซึ่งเป็นโลหะมาเรียงร้อยต่อกันกลายเป็นเครื่องดนตรีที่มีเสียงไพเราะน่าฟัง เป็นครูสอนพิเศษของวิทยาลัยนาฏศิลปกาฬสินธุ์ ตั้งแต่เริ่มก่อตั้งในยุคของนายสำเริง จิตจง เป็นผู้อำนวยการวิทยาลัยคนแรกเมื่อปี 2525 เป็นผู้ประพันธ์ลายประกอบการแสดงของวิทยาลัยนาฏศิลปกาฬสินธุ์ ทำให้วงดนตรีโปงลางของวิทยาลัยโด่งดังเป็นที่รู้จักไปทั่วประเทศ รวมถึง ต่างประเทศ
ปี 2529 ได้เป็นศิลปินแห่งชาติสาขาศิลปะการแสดง (ดนตรีพื้นบ้าน)
 ปี 2533 ได้รับพระมหากรุณาธิคุณ ร่วมบรรเลงดนตรีโปงลางกับสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ ในงานแสดงศิลปวัฒนธรรม 4 ภาค
ปี 2548 ได้รับปริญญาครุศาสตรบัณฑิตกิตติมศักดิ์ จากสภามหาวิทยาลัยราชภัฏกาฬสินธุ์
และปี 2550 ได้รับปริญญาครุศาสตรมหาบัณฑิต จากมหาวิทยาลัยเดียวกัน

สำหรับศพครูเปลื้อง ฉายรัศมี กำหนดทำพิธีรดน้ำศพเวลา 14.00 น. วันที่ 3 ธ.ค. ที่วัดชัยสุนทร อ.เมืองกาฬสินธุ์

โดยผู้ว่าราชการจังหวัดกาฬสินธุ์เป็นประธาน จากนั้นตั้งสวดพระอภิธรรมเป็นเวลา 7 วัน ตั้งแต่วันที่ 3 ธ.ค.เป็นต้นไป
 

ผู้สื่อข่าวรายงานว่า

ก่อนหน้าที่ครูเปลื้องจะเสียชีวิต นายสมพงศ์ คุนาประถม ลูกศิษย์คนหนึ่งที่ปัจจุบันกลายเป็นศิลปินนักร้องนักดนตรีชื่อดังในนาม “อี๊ด โปงลางสะออน” หัวหน้าวงดนตรีโปงลางสะออน ได้แวะมาเยี่ยมอาการป่วยของครูที่ รพ.กาฬสินธุ์ และหลังจากนั้นอีก 2 วัน ครูเปลื้องที่เหมือนจะอยู่รอลูกศิษย์คนโปรดก็สิ้นลมหายใจไปอย่างสงบ 

ตอนบ่ายวันเดียวกัน “อี๊ด โปงลางสะออน” กล่าวกับผู้สื่อข่าวหลังทราบข่าวการเสียชีวิตของครูเปลื้องว่า

เมื่อวันก่อนตนเพิ่งกลับไปเยี่ยมครูที่นอนป่วยอยู่ที่รพ.กาฬสินธุ์ ไม่คิดว่าอีกไม่กี่วันครูก็มาจากพวกเราไป นับเป็นการสูญเสียครั้งยิ่งใหญ่ เพราะครูเปลื้องถือเป็น ปูชนียบุคคลแห่งวงการศิลปะพื้นบ้านอีสาน เป็นคนแรกที่รวบรวมเครื่องดนตรีอีสานบรรเลงในลักษณะเป็นวง  “ที่สำคัญครูเป็นคนที่ทำให้พวกเราโปงลางสะออนมีวันนี้ได้ ที่ผ่านมาครูดูแลพวกผมเหมือนลูก เป็นห่วงเป็นใยคอยโทร.มาถามสารทุกข์สุกดิบเสมอ เวลาพวกผมมีปัญหาก็โทร.ปรึกษาครู ซึ่งครูก็ให้คำแนะนำอยู่ตลอด ครูจึงไม่ใช่แค่ครูเท่านั้น แต่ครูเป็นเหมือนพ่อ เป็นเหมือนผู้เฒ่าผู้แก่ที่เราให้ความเคารพนับถือ เมื่อท่านจากไปอย่างนี้พวกเราก็เสียใจมากครับ คิดว่าจะหาทางกลับไปรถน้ำศพท่าน ไปลาท่านเป็นครั้งสุดท้าย และวงโปงลางสะออน กับค่ายเพลงอาร์สยามจะขอเป็นเจ้าภาพสวดอภิธรรมศพในวันที่ 4 ธ.ค.นี้ และถ้าเป็นไปได้ในวันที่ 9 ธ.ค. ซึ่งเป็นวันสวดศพวันสุดท้าย ผมจะขอยกเลิกงานบริษัท เพื่อไปฟังสวดที่วัด” อี๊ดกล่าว