พล.ต.ท.อัมพร จารุจินดา อดีตผู้บัญชาการสำนักงานนิติวิทยาศาสตร์ตำรวจ (ผบช.สนว.ตร.) ซึ่งเคยปฏิเสธการจัดซื้อเครื่องตรวจหาร่องรอยสสารระยะไกล ไม่ว่าจะเป็นรุ่นที่มีชื่อทางการค้าว่า "จีที 200" หรือ "อัลฟ่า 6" สมัยที่เครื่องมือชนิดนี้กำลังโด่งดัง เล่าย้อนอดีตให้ฟังว่า สาเหตุที่ไม่ซื้อ แม้มีบริษัทผู้แทนจำหน่ายมาเสนอขายหลายครั้ง เพราะเคยมีประสบการณ์ไปฝึกอบรมที่สหรัฐอเมริกา และเคยเห็นเครื่องมือนี้ 2 ครั้ง ทางการสหรัฐนำมาให้ดู และยืนยันว่าไม่มีประสิทธิภาพในการตรวจหาสารประกอบระเบิดได้จริง

"ผมเรียนจบฟิสิกส์มาด้วย จึงไม่เชื่อคำอวดอ้างสรรพคุณของบริษัทที่มาเสนอขาย เขาบอกว่า เครื่องนี้ทำงานได้โดยใช้กระแสไฟฟ้าจากตัวคน ทำให้เกิดสนามแม่เหล็กกระจายออกไปจับร่องรอยสสารหรือสารประกอบระเบิด ผมฟังแล้วก็รู้ทันทีว่าเป็นไปไม่ได้ เพราะแม้ร่างกายคนเราจะมีกระแสไฟฟ้า แต่ก็ไม่มากพอที่จะสร้างสนามแม่เหล็ก นอกจากนั้นในตัวเครื่องก็ไม่มีสื่อไฟฟ้าหรืออุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ใดๆ ที่จะใช้เป็นตัวผ่านไฟฟ้าได้เลย มีเพียงกระบอกพลาสติกกลวงๆ จึงยิ่งไม่น่าเชื่อ"

พล.ต.ท.อัมพร กล่าวต่อว่า หากเครื่องมือนี้ใช้งานได้มีประสิทธิภาพจริง ทหารสหรัฐคงไม่เสียชีวิตมากมายจากระเบิดบนถนน หรือ Roadside Bomb ในอิรัก ต้องไม่ลืมว่า สหรัฐเป็นเจ้าแห่งวิทยาการ สหรัฐยังไม่ใช้เครื่องมือนี้เลย ทั้งๆ ที่อวดอ้างสรรพคุณว่าสามารถตรวจหาร่องรอยสสารประกอบระเบิดและยาเสพติดได้ไกลถึง 4 กิโลเมตรบนภาคพื้นดิน ใต้ดิน และในน้ำ

"ผมมั่นใจว่า เครื่องนี้ใช้ไม่ได้ ซ้ำยังราคาแพงมาก แต่ถึงแม้จะราคาถูกก็ไม่ซื้อ ผมได้ทำรายงานเสนอผู้บังคับบัญชาในสมัยนั้นว่าราคาแค่ 1,000 บาท ยังแพงเกินไปเลย สรุปก็คือ สำนักงานตำรวจแห่งชาติในยุคนั้นไม่ได้จัดซื้อ และไม่มีตำรวจจัดซื้อเป็นลอตใหญ่เหมือนหน่วยอื่น แต่อาจจะมีบ้างที่เป็นหน่วยย่อยไปจัดซื้อกันเอง ซึ่งก็เป็นเรื่องที่หน่วยเหล่านั้นต้องรับผิดชอบไป"

ส่วนที่มีเจ้าหน้าที่ตำรวจ ทหารนำไปใช้ แล้วเชื่อมั่นว่าเครื่องมือนี้สามารถใช้งานได้จริง ค้นหาระเบิดได้จริงนั้น อดีต ผบช.สนว.ตร. กล่าวว่า เป็นเพียงความเชื่อ เหมือนเราเชื่อในเครื่องรางของขลัง แต่ถ้าเป็นเครื่องมือวิทยาศาสตร์ การตรวจพิสูจน์ต้องแม่นยำเหมือนกันทุกครั้ง ไม่ใช่ความแม่นยำของเครื่องขึ้นกับสภาพร่างกายของบุคคลที่ใช้ อย่างนี้ไม่ใช่วิทยาศาสตร์ ที่สำคัญยังอ้างว่าตรวจหาศพมนุษย์ได้ ทั้งๆ ที่ศพมนุษย์เป็นสารทางชีวภาพ เป็นสสารคนละกลุ่มกับสารประกอบระเบิดและยาเสพติด

"ผมเคยได้ยินบางคนถึงกับบอกว่า เครื่องมือนี้อธิบายไม่ได้ทางวิทยาศาสตร์ แต่นำไปใช้ได้จริง ผมฟังแล้วรู้สึกประหลาดใจ เพราะคนพูดก็เรียนมาทางด้านวิทยาศาสตร์ แต่กลับไม่เชื่อในสิ่งที่ตนเองเรียนมา การใช้เครื่องมือประเภทนี้หากผลของมันไม่มีความชัดเจนแม่นยำจะเป็นอันตรายต่อชีวิตคนมาก ทั้งตัวผู้ใช้ซึ่งเป็นเจ้าหน้าที่เอง รวมถึงประชาชน ซึ่งก็เคยปรากฏกรณีตัวอย่างมาแล้วหลายครั้งที่สามจังหวัดชายแดนภาคใต้ เมื่อมีการพบวัตถุต้องสงสัย เจ้าหน้าที่นำเครื่องมือไปตรวจแล้วไม่พบสารระเบิด แต่ภายหลังกลับเกิดระเบิดขึ้นจนสร้างความสูญเสีย"

พล.ต.ท.อัมพร กล่าวอีกว่า การที่เสาอากาศของเครื่อง จีที 200 ชี้ไปมาได้ เพราะตั้งอยู่บนเหล็กปลายแหลม ฉะนั้นถ้าถือเดิน ไม่ว่าจะเดินนิ่งอย่างไรเสาอากาศก็ต้องชี้ไปทางใดทางหนึ่ง เปรียบเหมือนเดินถือแก้วน้ำที่มีน้ำอยู่เต็มแก้ว อย่างไรเสียน้ำก็ต้องกระฉอก

"ผมเคยท้าบริษัทที่มาเสนอขายเครื่องว่า ให้เอาเครื่องมัดติดกับหลักไว้ แล้วให้ใครก็ได้เอามือกำเครื่องเพื่อให้มีกระแสไฟฟ้าตามที่อ้าง จากนั้นก็ให้อีกคนถือระเบิดเดินผ่านเครื่อง ถ้าเสาอากาศหมุนตามระเบิด ผมถึงจะยอมรับ แต่บริษัทไม่เอาด้วย"

ส่วนเครื่องตรวจระเบิดชนิดใหม่ที่หน่วยงานความมั่นคงจัดซื้อมาใช้ทดแทน จีที 200 เช่น ไฟโด้ เอ็กซ์ที นั้น พล.ต.ท.อัมพร กล่าวว่า จริงๆ แล้วหลักการทำงานของเครื่องตระกูลนี้เป็นการตรวจยืนยันสสารในลักษณะ Primary Test คือต้องนำเครื่องไปจ่อใกล้ๆ วัตถุต้องสงสัย หรือนำเครื่องไปสัมผัสกับสาร แล้วนำตัวอย่างสารที่เก็บได้ไปตรวจเบื้องต้น โดยหยดน้ำยาลงไป แต่ผลที่ได้ไม่สามารถใช้ยืนยันในทางคดี เพราะเป็นเพียงผลตรวจพิสูจน์เบื้องต้น (Primary Test) เหมือนการตรวจปัสสาวะผู้ต้องสงสัยในสถานบันเทิง หากจะนำไปฟ้องคดีก็ต้องไปตรวจซ้ำและนำผลเข้าวิเคราะห์ในห้องแล็บ

"รูปแบบการเก็บตัวอย่างสารไปตรวจ ไม่ได้เหมาะกับสถานการณ์ในภาคใต้ ที่ไม่รู้ว่าระเบิดวางอยู่ตรงไหน ซึ่งสถานการณ์ลักษณะนั้นยังไม่มีเครื่องมือชนิดใดในโลกตรวจหาได้ วิธีที่ดีที่สุดคือ การออกลาดตระเวนเดินเท้า โดยกำลังพลที่ลาดตระเวนต้องผ่านการฝึกฝนมาเป็นอย่างดี ทั้งเรื่องการสังเกต การเฝ้าระวัง และการปฏิบัติเมื่อพบวัตถุต้องสงสัย" พล.ต.ท.อัมพร กล่าว

.................

(หมายเหตุ :เปิดประสบการณ์ถูกเสนอขาย 'เครื่องตรวจระเบิดเก๊' : ปกรณ์ พึ่งเนตรรายงาน)