สกัดสารยับยั้งเชื้อโรคเอดส์ด้วยบอระเพ็ด

โดย ผู้จัดการออนไลน์ 22 มีนาคม 2549 14:13 น.

นักศึกษา ม.เกษตรศาสตร์ นำต้นบอระเพ็ดมาสกัดและแยกสารออกฤทธิ์ยับยั้งเชื้อ HIV-1 ได้สำเร็จ แม้ประสิทธิภาพยังไม่ดีเทียบเท่ายาที่ใช้ในวงการแพทย์ปัจจุบัน แต่ไม่ทำให้เกิดเซลล์ร้ายต่อร่างกาย โดยมีแนวโน้มจะพัฒนาเป็นยารักษาโรคเอดส์ได้ในอนาคต

นางสาวเพ็ญธนา สมานพันธุ์ หรือ น้องอุ๋ม นักศึกษาชั้นปีที่ 4 คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ได้ สกัดและแยกสารออกฤทธิ์ยับยั้งเชื้อ HIV-1 จากบอระเพ็ด โดยมี อาจารย์งามผ่อง คงคาทิพย์ และอาจารย์บุญส่ง คงคาทิพย์ หน่วยปฏิบัติการวิจัยผลิตภัณฑ์ธรรมชาติ และเคมีอินทรีย์สังเคราะห์(NPOS) ภาควิชาเคมี คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ เป็นที่ปรึกษา ซึ่งเป็นผลงานของนักศึกษาระดับปริญญาตรี ในโครงการพัฒนาและส่งเสริมผู้มีความสามารถพิเศษทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี(พสวท.) โดยจัดแสดงผลงานในงานประชุมวิชาการวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี วิทยาศาสตร์เพื่อเยาวชน ระหว่างวันที่ 14-15 มีนาคม ณ ศูนย์นิทรรศการและการประชุมไบเทค บางนา กรุงเทพมหานคร

น้องอุ๋ม เล่าถึงจุดเริ่มต้นของผลงานดังกล่าวว่า ตอนแรกสนใจจะสกัดแยกสารจากพืชในห้องปฏิบัติการ ซึ่งมีหลายชนิด โดยบอระเพ็ดก็เป็นพืชชนิดหนึ่งที่น่าสนใจ เนื่องจากที่ผ่านมาพบว่า สามารถออกฤทธิ์หลายด้าน เช่น สามารถลดน้ำตาลในเลือด การเพิ่มแรงบีบตัวของหัวใจ เป็นต้น แต่การนำเอาบอระเพ็ดมาทำการศึกษาเพื่อยับยั้งเชื้อ HIV-1ยังไม่มีใครทำมาก่อน อีกทั้งมีชาวบ้านบอกว่า หากนำเอาบอระเพ็ดไปรับประทาน ก็จะสามารถรักษาโรคเอดส์ ได้ จึงเกิดความสงสัยว่า ต้นบอระเพ็ดสามารถนำมารักษา หรือยับยั้งเชื้อ HIV-1ได้จริงหรือไม่

หลังจากนั้นจึงนำลำต้นบอระเพ็ดแห้งมาบดให้ละเอียดแล้วสกัดด้วยตัวทำละลายเฮกเซน ไดคลอโรมีเทน เอทิลอะซิเตด และเอทานอล มาทดสอบการออกฤทธิ์ยับยั้งเชื้อ HIV-1 พบว่าสารสกัดหยาบด้วยตัวทำละลายทั้ง 4 ชนิด สามารถออกฤทธิ์ยับยั้งเชื้อ HIV-1 ได้จริง จากนั้นจึงนำสารสกัดที่ออกฤทธิ์ดีที่สุดมาทำการแยกสารต่อไป เพื่อหาสารที่ดีที่สุดจนได้สารเฟอรูโลอิลโทรามีน (Feruloyltyramine) ในการออกฤทธิ์ยับยั้งเชื้อ HIV-1 ไม่ให้มีการเจริญเติบโตเพิ่มมากขึ้น

แม้สารสกัดที่ได้มาจากบอระเพ็ดขณะนี้ ยังมีประสิทธิภาพการยับยั้งเชื้อ HIV-1ไม่ดีเทียบเท่ากับยาที่ใช้ในวงการแพทย์ปัจจุบัน แต่สารสกัดจากบอระเพ็ดจะไม่ทำให้เกิดเซลล์ที่เป็นอันตรายต่อร่างกาย เหมือนกับยาที่ใช้รักษาโรคเอดส์ในปัจจุบัน จึงมีแนวโน้มที่จะพัฒนาสารสกัดบอระเพ็ดให้เป็นยารักษาโรคเอดส์ได้ในอนาคต ซึ่งก็ต้องทำการศึกษาและพัฒนาต่อไป

อย่างไรก็ดี น้องอุ๋ม ยอมรับว่า ปัจจุบันการสกัดสารจากพืชยังได้ปริมาณที่น้อย โดยต้นบอระเพ็ด 2.8 ก.ก. สกัดสารได้เพียง 455.5 มิลลิกรัม ซึ่งนับว่าเป็นปริมาณที่น้อยมาก จึงมีแนวคิดที่จะสังเคราะห์สารนี้ขึ้นมาทดแทนการสกัดสารจากพืชโดยตรง

บางคนอาจมีความเชื่อว่า การกินบอระเพ็ดจะสามารถรักษาโรคเอดส์ได้ แต่ในความเป็นจริงสารที่มีฤทธิ์ยับยั้งเชื้อ HIV-1ในต้นบอระเพ็ดมีปริมาณค่อนข้างน้อย อีกทั้งต้นบอระเพ็ดที่ปลูกในแต่ละพื้นที่ก็ให้ปริมาณสารที่แตกต่างกัน ดังนั้น การศึกษาสารดังกล่าวจะสามารถบอกได้ว่า ในต้นบอระเพ็ดแต่ละพื้นที่ควรมีปริมาณสารที่ออกฤทธิ์ยับยั้งโรคเอดส์ได้มากแค่ไหน น้องอุ๋ม กล่าว

การสกัดและแยกสารออกฤทธิ์ยับยั้งเชื้อ HIV-1 จากบอระเพ็ดเป็นผลงานของนักศึกษาที่มีความคิดสร้างสรรค์ในการนำสมุนไพรไทยมาใช้ให้เกิดประโยชน์ ซึ่งหากผลงานนี้ได้รับการสนับสนุนและพัฒนาอย่างต่อเนื่องก็จะเป็นประโยชน์ต่อวงการแพทย์ไทย โดยจะช่วยให้เกิดทางเลือกในการรักษาโรคร้ายที่มีผู้ป่วยอีกจำนวนมากรอคอยความหวัง